Ogólna sytuacja
W 2015r. po raz pierwszy odnotowano spadek produkcji węgla na świecie. Ogółem obniżyła się ona do 7 mld ton. W przypadku węgla energetycznego obniżyła się nieznacznie z poziomu 6,2 mld ton do 6,1 mld ton, natomiast węgla koksowego spadła o 100 mln ton osiągając 900 mln ton. Spadek produkcji węgla na świecie odzwierciedla słabszy wzrost gospodarczy w największych gospodarkach świata. Jak pokazują dane, produkcja węgla w Chinach w 2015r. wyniosła 3,68 mld ton co w porównaniu z poprzednim rokiem stanowi 3,5%-owy spadek. Z kolei w Indiach w 2015r. szacowana wielkość produkcji w 2015r. wyniosła 494 mln ton, co stanowi 6,9 %-owy wzrost w porównaniu z poprzednim rokiem. Zwiększona produkcja na rynku krajowym jest konsekwencją działań rządu indyjskiego w zakresie ograniczania zależności od węgla importowanego. W Rosji również odnotowano wzrost produkcji węgla kamiennego, tj. do 373 mln ton. Niemniej spadek cen węgla z nadwyżką kompensowany jest tracącym na wartości rublem. Australia natomiast, obniżyła produkcję o 4,5%, tj. do 421 mln ton głównie na skutek niskich cen węgla – mimo korzystnego kursu wymiany dolara australijskiego do dolara amerykańskiego. Indonezja drastycznie ograniczyła produkcję w porównaniu z 2014r. Spadła ona do 392 mln ton, tj. o 14 % mniej wobec poprzedniego roku. W krajach takich jak: RPA, Kolumbia oraz Polska produkcja węgla została również ograniczona.
Światowy handel węglem
Światowy handel węglem drogą morską w 2015r. szacowany jest na 1,1 mld ton z czego 900 mln ton stanowił węgiel energetyczny, a 200 mln ton koksowy.
Sytuacja na rynku eksportu w 2015r.
- Australia utrzymała poziom eksportu na poziomie 387 mln ton, podczas gdy Indonezja ograniczyła go o 32 mln ton, tj. do poziomu 301 mln ton,
- Eksport z USA obniżył się o 20 mln ton, tj. do ok. 62 mln ton,
- Rosja oraz Kolumbia zwiększyła eksport – wyniósł on odpowiednio 150 mln i 83 mln ton. W przypadku obydwóch krajów korzystny kurs walut przyczynił się takiego wyniku.
Światowy handel węglem energetycznym w latach 2014-2015 (w mln ton)
Światowy handel węglem koksowym w latach 2014-2015 (w mln ton)
Sytuacja na rynku importu w 2015r.
W Europie, pięciu największych importerów węgla energetycznego, uzyskało średnie wyniki, ponieważ ograniczona krajowa produkcja węgla kamiennego, nie zawsze była zastępowana importem. Import węgla energetycznego do Wielkiej Brytanii zmalał drastycznie w 2015r. tj. do 17 mln ton, co stanowi aż 47%-owy spadek.
W przypadku pozostałych krajów sytuacja przedstawiała się następująco:
- Francja - 10 mln ton (+11%),
- Włochy - 16 mln ton,
- Hiszpania - 16 mln ton (+14%),
- Niemcy - 43 mln ton( +2%).
Ceny węgla i trendy na światowym rynku węglowym
Ceny węgla energetycznego wykazywały nadal trend spadkowy osiągając najniższy poziom w grudniu 2015r. tj. 45USD/t, po czym w pierwszych miesiącach 2016r. nastąpiło niewielkie ich odbicie.
Na spadek cen węgla wpłynęły następujące czynniki:
- nadwyżka zdolności spowodowana niższym zapotrzebowaniem, co z kolei jest konsekwencją spadającej produkcji przemysłowej w Azji, szczególnie w Chinach, ale również słabą kondycją światowej gospodarki,
- zmiany w kursach walut: spółki węglowe w Rosji oraz Kolumbii miały przewagę wynikająca ze słabego kursu ich walut, co umożliwiło zrekompensowanie niższych zysków, które wyrażone są w USD. Koszty produkcyjne w tych krajach ponoszone są w lokalnej walucie, podczas gdy przychody z tytułu sprzedaży są uzyskiwane w walucie amerykańskiej, która systematycznie się umacniała. Rosyjski rubel znacząco stracił w stosunku do dolara, którego wartość obniżyła się o 136% na przestrzeni 2015r. Natomiast dolar amerykański wzmocnił się wobec euro zyskując 28,1% w okresie kwiecień 2014r. – kwiecień 2015r. Biorąc to pod uwagę, europejscy importerzy węgla skorzystali z niektórych bardzo konkurencyjnych cen,
- niskie stawki frachtowe, które oscylowały pomiędzy 5 a 10 USD/ tonę, a nawet poniżej 5 USD/tonę w pierwszych miesiącach 2016r., sprzyjały niższym cenom surowca.
Zmiany indeksów cenowych w latach 2014-2015 (spot cif price, NW Europe, USD/t basis 7000 kcal/kg NAR)
Europejski rynek węgla
Europejski rynek węgla poddany był trendom spadkowym od 2012r. Niskie hurtowe ceny energii elektrycznej, utrata udziału w rynku na rzecz subsydiowanej energii odnawialnej oraz presja ze strony regulacji środowiskowych jak i również ograniczona dostępność środków pochodzących ze źródeł państwowych- to główne przyczyny pogarszającej się sytuacji na tym rynku. Ponadto ceny pozwoleń na emisję CO2 w okresie 2016-2018 wskazują na wzrost cen, niemniej nie do poziomu, który mógłby zagrażać konkurencji.
W 2015r. produkcja węgla kamiennego w Unii Europejskiej obniżyła się ze 105,7 mln ton w 2014r. do 100,3 mln ton. Jednocześnie import węgla kamiennego w tym samym okresie obniżył się z 204,9 mln ton do 191,6 mln.
Produkcja węgla kamiennego w Europie w 2015r. wg. krajów (w mln ton)
Wśród krajów UE będących producentami węgla kamiennego czołową pozycję zajmuje Polska, której produkcja wyniosła 72,2 mln ton, następnie Wielka Brytania 8,7 mln ton, Czechy 8,2 mln ton, Niemcy 6,7 mln ton oraz Hiszpania 3,0 mln ton. W 2015r. obniżyła się również produkcja węgla brunatnego z 400,7 mln ton do 398,1 mln ton.